Het woord campinghausse flitste even voorbij op de tickertape van RTL-Z.

Campinghausse: een prachtig woord. Een woord waarachter heel wat verscholen zit. Het woord werd 'uitgevonden' in het jaar 1997. Een jaar waarin particuliere beleggers in de zomer gretig hun beursorders vanaf de camping doorgaven. Een jaar waar ik met de nodige weemoed aan terug denk. Een jaar waarin beleggen op de beurs nog leuk was. Een jaar waarin ik bijna miljonair werd...
 

Rood of zwart. Call optie of Put optie

Wonderlijk
De financiële wereld is heel wat wonderlijker dan deze op het eerste oog lijkt. Het is een soort op zichzelf staande realiteit, die voor een groot deel los staat van de economische werkelijkheid. Mijn eerste grotere inzichten in de magie van de financiële wereld deed ik op in het jaar van de campinghausse.
Na een val op mijn hoofd was ik begin 1997 in de ziektewet beland met allerhande vage klachten. Toen thuis de verveling toesloeg besloot ik ter afleiding eens te gaan beleggen. En hoe!

Zero-sum-game
Ik pakte mijn beleggingsactiviteiten direct 'professioneel' aan: beleggen in aandelen(fondsen) was mij te saai en ik tekende daarom een contract met mijn bank zodat ik mocht gaan handelen op de optiebeurs. Ik had in de eerste dertig jaar van mijn leven een totaal spaartegoed van 30.000 gulden opgebouwd en deze spaarpot zette ik volledig in.
Mijn activiteiten op de (optie)beurs hadden eigenlijk weinig met beleggen te maken. Als een op hol geslagen stier kocht ik me helemaal scheel aan call opties. Een product dat in zekere zin te vergelijken is met geld inzetten op rood of zwart aan de roulettetafel in het casino. Want, even los van alle complexe financiële producten waarbij van opties gebruik wordt gemaakt, opties zijn in essentie een product waarbij de winst van de één het verlies van de ander is. Of om de fameuze woorden van Gordon Gekko uit Wall Street nog eens te quoten: "It's a zero sum game, somebody wins, somebody loses. Money itself isn't lost or made, it's simply transferred from one perception to another. Like magic." En ook de in casino's gevleugelde uitspraak: "De bank wint altijd", is hier van toepassing. Want de bank snoept bij elke transactie middels transactiekosten een deel van de geldsom op. En deze kosten waren in 1997 nog zeer significant.

Vermogensexplosie
Mijn ‘beleggingsstrategie’ begon al snel haar vruchten af te werpen. Het was een tijd waarin de beurskoersen maar één weg leken te kennen, namelijk de weg omhoog. En dan is het kopen (en even later weer verkopen) van call opties een zeer lucratieve aangelegenheid. Als een ware daytrader opende ik dagelijks nieuwe posities en wist in 3 maanden tijd mijn startkapitaal van 30.000 gulden te verhogen tot een vermogen van ruim 100.000 gulden! Mijn totaal belegde bedrag was inmiddels zelfs opgelopen tot 170.000. Hiervan was 70.000 gefinancierd via een effectenkrediet, ofwel een lening bij de bank. Maar daarover later meer.

Beurs en filosofie
Mijn spectaculaire vermogensgroei gaf aanleiding voor de eerste wat meer filosofische gedachten over het 'wonder' dat zich ontvouwde. In die periode kwamen bij mij dan ook voor het eerst vragen op als: “Waar komt al dat geld vandaan?”. En: "Is dat geld er eigenlijk wel?". Zolang een effectenportefeuille niet is omgezet in harde cash blijven het immers allemaal papieren winsten. 
Het zijn vragen die nu weer heel actueel zijn maar beter kunnen worden omgedraaid. Zo is bijvoorbeeld bij een bericht zoals '50 miljard bij pensioenfondsen verdampt', een interessante vraag: “Waar is al dat geld gebleven?”. Of dichter bij de waarheid: "Is dat geld er ooit geweest?".

Bijna miljonair
Mijn successen op de beurs heb ik in die tijd niet al te breed uitgemeten. Alleen mijn vriendin en een enkele vriend waren op de hoogte van mijn opmerkelijke vermogensgroei. Eerlijk gezegd schaamde ik me een beetje. Waar 'normale mensen' hard werkten, zat ik met een ZW-uitkering thuis een beetje rijk te worden met, ja met wat eigenlijk, Spielerei? Het gegeven dat ik op dat moment geen enkele bijdrage leverde aan de reële economie maakte mijn exploderende vermogen des te dubieuzer.
Maar ook al voelde ik me een beetje schuldig, ik had de smaak goed te pakken.
Via mijn inmiddels uit de kluiten gewassen Excel-sheet had ik op basis van mijn eerste drie maanden op de optiebeurs de resultaten geëxtrapoleerd:
=> 30.000 naar 100.000 HFL in periode april 97 t/m juni 97
=> 100.000 naar 333.000 HFL in periode juli 97 t/m oktober 97
=> 333.000 naar > 1.000.000 HFL einde 1997.
Ofwel, nog 'slechts' twee keer mijn vermogen verdrievoudigen en ik zou binnen een half jaar miljonair zijn. Miljonair in guldens weliswaar, maar toch.

De inmiddels gevleugelde uitspraak "rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst", was toen nog niet zo in zwang. Toch voorvoelde ik ergens dat mijn beurssprookje niet eeuwig goed kon gaan. Ik maakte daarom met mezelf de afspraak uit de beurs te stappen op het moment dat ik mijn eerste miljoen binnen had. De titel van het boek 'Miljonair in 9 maanden' zong al rond in mijn gedachten.
 

Rendement op rendement: het achtste wereldwonder In 1997 gaf ik geregeld trainingen Excel. Eén van de cursusopdrachten die ik vaak gebruikte was de volgende: 'Een baby krijgt bij de geboorte € 1000 en dit bedrag wordt vastgezet tot aan het pensioen.' De vraag: Wat is het benodigde rendement opdat de baby ten tijde van zijn/haar pensioen over 1 miljoen beschikt? (gerekend met 65 jaar als pensioenleeftijd). Het antwoord: 11,4%. (voor de liefhebbers die de berekening willen checken, zie hier de verantwoording). Het rendement was voor veel cursisten verrassend laag en voor sommige cursisten zelfs aanleiding om te willen beginnen met beleggen! Het was immers een tijd dat veel beleggingsfondsen rendementen voorspiegelden van 12%, 15% of zelfs 20%. Om nog maar niet te spreken over rendementen die belooft werden door Legio Lease, de winstverdriedubbelaar en andere 'spannende' producten. Rendement op rendement gedraagt zich na verloop van tijd exponentieel. Zo heeft de baby bij een rendement van 20% al een pensioenpot van een kleine 117 miljoen! Investment coach Dr. Ir. Bert van Arkel, waar ik ooit een seminar volgde, noemde dit effect zelfs het achtste wereldwonder. (Wie de methode van deze 'beleggingsclown' hanteert zou bij het bereiken van de pensioenleeftijd overigens bijna 20 miljard hebben. Dat wil zeggen bij de juiste toepassing van zijn methode met 30% gegarandeerd rendement!?) Dit soort berekeningen laten ook direct zien dat dergelijk rendementen op langere termijn volledig onhoudbaar zijn. Al was het maar omdat niemand dan meer zou hoeven werken.

 

Hoogmoed komt voor de val
Zoals zo vaak: hoogmoed komt voor de val. Ik ging die zomer in augustus met mijn vriendin een weekje kamperen in Luxemburg. Het was net na de grootste piek van de campinghausse. In augustus corrigeerden de beurzen en ze kregen een behoorlijke tik. Zeker geen drama voor de 'normale belegger'. Maar met mijn volslagen absurde optieposities verdween mijn papieren vermogen als sneeuw voor de zon. En gezien de hoeveelheid geleend geld begon het zelfs een beetje 'tricky' te worden.
Weer terug van vakantie kon ik net op tijd mijn posities afsluiten. Met zware verliezen weliswaar, maar toch nog zodanig dat ik aan het einde van het jaar een beleggingswinstje van 5000 gulden over hield. 

Alhoewel minder extreem dan het jaar 1997 waren ook mijn daarop volgende beleggingsjaren avontuurlijk te noemen. Financieel hebben deze in elk geval niets opgeleverd. Er waren de nodige (woeker)winsten maar minstens zoveel verliezen. Vooral mijn investeringen in IT fondsen zoals Landis, LCI en World Online eindigen zonder uitzondering in een drama.
De enige tastbare herinnering aan deze woelige jaren is mijn huidige bezit van 5 aandelen Tiscali a € 0,07. Deze papierenwaarde van € 0,35 betreft het restant van een kleine € 10.000 geïnvesteerd in de fameuze beursintroductie van World Online (dat later werd overgenomen door Tiscali). Waar al het bij deze emissie opgehaalde geld naartoe is gegaan, daar heb ik bij World Online wel een idee bij ;-).
 

 

Campinghausse kondigt einde van de rit aan

Beurswijsheid
Maar ook al heeft al mijn gespeculeer in financieel opzicht niets opgeleverd. Het was (soms) leuk, vaak spannend en heeft in elk geval voor de nodige inzichten in de werking van de financiële markten gezorgd. De praktijk blijft immers de beste leerschool.
Zo begrijp ik inmiddels hoe beursbubbels werken en hoe daarbij iets gecreëerd kan worden dat feitelijk alleen in de hoofden van mensen bestaat, maar zich daardoor wel kan manifesteren in de reële wereld. Magisch!
En ik leerde dat ‘geloof’ in de financiële wereld wellicht nog wel een belangrijkere rol speelt dan geloof in de kerk. Beurswaarderingen van bedrijven worden grotendeels een collectieve self-fulfilling prophecy. Wat men gelooft wordt waar! Zo was bijvoorbeeld social network-site Linkedin recentelijk 11,6 miljard waard simpelweg omdat beleggers geloven dat Linkedin 11,6 miljard waard is. Of wellicht wat meer accuraat: omdat de belegger wil geloven dat Linkedin zoveel waard is. Aan fantasie heeft het de belegger immers nooit ontbroken, zeker niet wanneer deze mede door goudkoorts op hol slaat. Wat dat betreft zal de geschiedenis zich blijven herhalen zolang er mensen en beurzen zijn. 
 

 

Kredietcrisis
Ook is een bruggetje van mijn beleggingsavonturen naar de huidige kredietcrisis vrij snel gemaakt. Het is namelijk interessant dat ik voor mijn beleggingen in 1997 zonder enige moeite gebruik kon maken van geleend geld. De bank leende me het geld zelfs tegen een aantrekkelijke rente vanwege de ‘waarde’ van mijn onderpand: mijn effectenportefeuille.
Dit was zeer opmerkelijk omdat de waarde van dat onderpand nogal speculatief was. Feitelijk deed ik niet veel meer dan gokken op stijgende koersen in het casino van beursplein 5. En dat met (deels) geleend geld! In die zin kijk ik er dan ook niet zo vreemd van op dat er op veel grotere schaal allerlei leningen zijn verstrekt die zacht uitgedrukt ‘risicovol’ zijn. En dat gaat maar goed zolang het goed gaat.

Uitstappen
Eén van de belangrijkste lessen die ik geleerd heb is dat je ten tijde van een campinghausse moet wegwezen van de beurs. Wanneer de slager om de hoek naast een half pond gehakt zijn expertise over de te kopen aandelen meent te moeten delen, wordt het echt tijd om eruit te stappen.
Misschien mis je dan nog wel een koersstijging van 50%-200% - want in tijden van aandelenbubbels gaat het onder invloed van collectieve waanzin en hebzucht heel hard. Maar wanneer de mensen waarvan je het laatst verwacht dat ze op een effectenbeurs gaan instappen mee gaan doen, weet je dat het einde van de rit in zicht is. En is tijdig uitchecken, voor het luchtkasteel omver wordt geblazen, het devies.

Saai
Ik ben in 2008 geheel liquide gegaan en heb al mijn geld uit de beurzen gehaald. Redelijk op tijd met de kennis van nu. Voorlopig zie ik helaas ook geen goede beursjaren in het vooruitzicht, integendeel, met de mogelijke 'Griekse tragedie' in het vooruitzicht die als katalysator kan fungeren voor problemen in andere landen, lijkt zelfs een behoorlijke meltdown redelijk.
Nu kun je op de optiebeurs even goed verdienen aan een neergang als aan een opgang - want het is en blijft tenslotte een zero-sum-game. Maar het idee geld te verdienen aan een ondergang voelt voor mij niet helemaal kies. En daarbij: niets is zeker en zelfs dat niet, dus blijf ik voorlopig heel saai aan de zijlijn staan en moet ik het doen met de 2,6% rente op mijn spaargeld.

Maar het rest mij af en toe met een glimlach terug te denken aan die goeie ouwe tijd; de tijd waarin beleggen nog leuk was; de tijd waarin ik bijna... juist ja!