Tweede pinksterdag 2009. Ik zit in de avond voor de TV naar een uitzending van pinkpop te kijken. Het is een uur of negen wanneer good old Bruce Springsteen in beeld komt. Met 'Working on a dream', het titelnummer van zijn nieuwste CD, predikt hij als een ware TV-dominee een boodschap van hoop. Later komen enkele Springsteen-klassiekers voorbij. Eerlijk gezegd ben ik nooit een echte liefhebber van The Boss geweest. Maar wanneer hij deze avond 'Born to run' ten gehore brengt wordt er iets in mij geraakt. Iets waardoor het nummer geleidelijk in elke vezel van mijn lichaam lijkt binnen te dringen.
Muziek heeft het magische vermogen om rechtsreeks contact te leggen met de diepere lagen van je wezen. De lagen waar het verstand geen grip op kan krijgen. De lagen die waarschijnlijk een veel wezenlijker onderdeel van je ‘zijn’ omvatten dan alles wat zich doorgaans aan de oppervlakte laat zien.
De weg naar vrijheid!?.
'Born to run': het hele nummer ademt rebelsheid en avontuur uit. Het roept bij mij beelden op van Bonnies en Clydes die de wereld rondtrekken en alles doen dat God verboden heeft. Op de vlucht voor de verveling, de toekomst, de zinloosheid en vooral ook voor zichzelf. Plaatjes van oneindige highways met goedkope diners en shabby budget Motels. Het nummer heeft ook iets zelfdestructiefs in zich maar omlijst met een (naar mijn mening) mooie zwarte romantiek. Liever met opgeheven hoofd ten onder gaan dan gevangen blijven in een uitzichtloos bestaan. Maar boven alles appelleert het liedje aan een gevoel van vrijheid. Complete vrijheid. Van adrenaline door je lijf, de wind door je haren en de wereld aan je voeten…
Gedurende het nummer maakt een beklemmend gevoel zich van mij meester. De muren van mijn rijtjeshuis lijken op me af te komen en mijn woning lijkt in enkele minuten een factor drie kleiner te worden. Ik waan me in één keer in soort van gevangenis. Ergens hoor ik een stemmetje wat zegt dat mijn leven zo niet bedoeld is. En Bruce beaamt het telkens weer: 'Baby, we were born to run'.
Een blik in de straat maakt mijn stemming nog somberder. Twee huizen verder wonen nieuwe bewoners en in de tuin staat een bord met 'Welkom in de buurt'*. Het bord, geplaatst door de buurtvereniging, staat symbool voor de 'braafheid' van het alledaagse leven in de Heikant in Veldhoven. Een buurt waar de dagen bijna allemaal dezelfde lijken en het leven een voorspelbaarheid kent waardoor je telkens je eigen Groundhog day lijkt te beleven. Ook een buurt waarin veel bewoners er juist voor kiezen deze Grondhog day elke dag weer opnieuw te beleven. Simpelweg omdat deze zekerheid als plezierig wordt ervaren.
* Nog even over het bord 'Welkom in de buurt'. Natuurlijk is er niets mis mee om nieuwe bewoners welkom te heten. Integendeel. Maar op de één of andere manier triggert een dergelijk bord in mijn fantasie toch een drang om daar eens eventjes te gaan wildplassen. Het bord symboliseert voor mij de ultieme burgerlijke kneuterigheid van het bestaan. Maar dat zegt natuurlijk meer over mijzelf dan over de buurt. De vraag is: ben ik hier als 'levensavonturier' niet een beetje verdwaald?
USA trip
Een vakantie in 1999 in de USA benaderde nog het meeste het ‘born-to-run-gevoel’. Ik trok destijds met mijn toenmalige vriendin op de bonnefooi door California. Met slechts een vliegticket en een huurauto gaf deze vakantie een geweldig gevoel van vrijheid. Overnachten in goedkope motelletjes en 'go with the flow'.
Nu was onze reisstijl eerder braafjes te noemen dan rock and roll. En ook al heb ik zelf best wel een beetje avontuurlijke kant; een ‘thrillseeker’ ben ik zeker niet. Maar ook wanneer je het avontuur niet opzoekt weet het avontuur jou wel te vinden.
Zo ging het de eerste dag na aankomst in Los Angeles al direct goed fout. We hadden gepland in de middag aan te komen maar door vertraging van onze vlucht kwamen we pas in de schemering van de avond aan. Na onze huurauto te hebben opgehaald vertrokken we vanuit het vliegveld op weg naar ons hotel. Zoals het hoort: met mij als man achter het stuur. En mijn vriendin in de rol van lieftallige assistente met de uitgedraaide routebeschrijving van enkele A4tjes op haar schoot.
We begonnen al snel te verdwalen, en niet zo'n beetje ook. De buurten waar we doorheen reden begonnen steeds meer te verpauperen totdat we in delen van LA terecht kwamen waarvan ik dacht dat die alleen in films bestonden. Autowrakken op de hoek van de straat, groepjes zwarte mannen (gangs?), zwaar vervallen gebouwen… We waren in de ghetto’s beland waar je als toerist in een iets te nette huurauto eigenlijk alleen moet komen als je suïcidaal bent.
Compleet verdwaald stopten we uiteindelijk bij een vervallen benzinestation. Er stond om onduidelijke redenen al een auto geparkeerd en tegen de auto hangt een enorme neger wiens boze blik weinig goeds beloofde. Het was zo’n plek waar het eigenlijk onvermijdelijk is dat je vriendin een enorme portie onvrijwillige sex gaat krijgen. En waar je voor jezelf mag hopen dat het zal blijven bij een beroving en een steekpartij. Toch stap ik uit de auto, soms kun je in het leven dermate verdwalen dat om hulp vragen de enige optie lijkt. Ik loop naar het met tralies afgeschermde loket om de weg te vragen. Achter het glas van het loket zit een weinig behulpzaam ogende latino. De man blijkt ook nog eens nauwelijks Engels te spreken. Ik vraag welke kant we op moeten voor het Hollywood Roosevelt Hotel (wat me in deze setting al vrij gevaarlijk leek. Luxe hotels noemen in een getto is vragen om problemen). De man gebaart alleen vluchtig terug in de richting waar we vandaan kwamen. En het wordt me snel duidelijk dat ik het met deze instructies zal moeten doen. Ik loop snel terug naar de auto en zie tot mijn opluchting dat mijn vriendin er nog steeds heelhuids in zit. Ze heeft haar kleren zelfs nog aan! Soms is het geluk even aan je zijde. Wanneer we twintig minuten later een stadsdeel binnenrijden waar het verkrachtingsrisico lijkt af te nemen bestuderen we nogmaals de routebeschrijving en zien het probleem*. En met onze hernieuwde inzichten bereiken we laat in de avond uitgeput ons hotel. Pfff... *In de routebeschrijving stond nogal eens het woordje 'U-turn' (ofwel U-bocht) En 'U-turn right' klinkt fonetisch hetzelfde als 'You turn right'. Het onderscheid tussen 'U' en 'You' is qua klank dan weliswaar klein; in LA kan het dus het verschil zijn tussen het chique stuk van Hollywood Boulevard of een bijna-dood-ervaring .
Na deze wat stressvolle start wordt de hele reis een aaneenschakeling van hoogtepunten. Vooral de Nationale Parken: in het feeërieke Bryce Canyon waan je je in Sprookjesland. De Grand Canyon doet je even voelen als een heel nietig klein mensje en in Monument Valley waart de geest van de 'Marlboro Man' nog altijd rond. Ook de schoonheid van Yosemite (waar de redwood-bomen bijna letterlijk tot aan de hemel groeien) en Zion NP maken grote indruk. Naast de natuur zijn uiteraard ook de steden Hollywood LA, San Diego met haar Mexicaanse invloeden en het meer hippe San Francisco meer dan de moeite waard. En de meest fascinerende stad was wellicht nog wel het knotsgekke Las Vegas. Alleen al de aanrijroute naar Las Vegas is geweldig: Vanuit de woestijn van Death Valley, alwaar dagtemperaturen de 50 graden passeren (en de airco van de auto zelfs uit moet omdat deze anders oververhit kan raken), rijd je in één keer vanuit het niets een gekkenhuis binnen in een zee van licht, kleur en geluiden. Briljant!
Maar los van al het moois onderweg is het onderliggende vrijheidsgevoel misschien wel het allermooiste van de reis. Een gevoel wat ik in deze mate eigenlijk alleen van reizen ken. Bruce heeft gelijk: 'Baby, we were born to run'.
Ik blijf die avond Pinkpop afkijken. Na 'Born to Run' lijkt elk liedje en elke tekst mijn rusteloosheid verder te voeden. Madness haalt mij terug naar mijn jongere jaren toen het leven nog voor me lag. Flarden van gesprekken met vrienden borrelen op uit mijn herinnering. Gesprekken waarin 'we' beloofden ons nooit door de burgerlijkheid van het leven te laten vangen. Maar zoals dat gaat heeft het overgrote deel van mijn vriendenkring de transformatie naar brave huisvader inmiddels succesvol afgerond. Zodanig zelfs dat mijn achterblijven daarin laatst door een vriend werd omschreven als: 'met jou gaat het nooit meer goed komen' (of dit een compliment was, is mij nog steeds niet duidelijk). Weer later op de avond komt Anouk voorbij en ook zij weet met 'Lost' mijn sombere gemoedstoestand verder te voeden: 'Lost in this world, I even get lost in this song. And when the lights go down. That is where I’ll be found'. En hoewel ik deze regels tekst enigszins uit de context trek, het effect is treffend. Aan het einde van de uitzending wordt 'Born to run' zowaar nog éénmaal als afsluiter herhaald. Het wordt hiermee definitief het koningsnummer van pinkpop 2009.
Enkele dagen later heb ik mijn rust weer hervonden. In Veldhoven wonen eigenlijk best aardige mensen en is het er prima wonen. En mijn meer huiselijke kant is ergens ook best wel gehecht aan huisje, boompje (Catalpa) en beestje (Nikkie, mijn kat). En feitelijk maakt het ook niet zo heel veel uit waar je bent maar wat je er zelf van maakt is mij ooit verteld!
Een week later kan ik dan ook weer naar de hoogtepunten van Pinkpop kijken (met als afsluiter natuurlijk wederom 'Born to run') zonder wederom in een existentiële crisis weg te zakken. Maar misschien kan het toch geen kwaad de honger van mijn eigen 'born-to-run-demonen' weer eens te stillen. Wellicht is een tweede USA-roadtrip langs de legendarische Route 66 een goed plan. Al was het maar om weer een keer het ultieme gevoel van vrijheid te ervaren.
En om zelfs wonen Veldhoven rebels te houden besluit ik - heel dapper - mijn 'niet-lid-zijn-van-de-buurtvereniging' voorlopig te continueren*. Daar hebben ze niet van terug... ;-) *Ik begrijp dat ik hiermee in mijn straat een ietwat 'verdacht' persoon zal blijven, maar soms moet je nu eenmaal een prijs betalen voor je idealen.
De betekenis van 'Born to run'
Het nummer 'Born to run' is er één met een verhaal. Het was na enkele mislukkingen voor Bruce Springsteen erop of eronder. 'Born to run' werd 'erop' en is misschien wel het ultieme Springsteen nummer. De tekst van het nummer is bijna een kunstwerk op zich en zeldzaam poëtisch. En zoals bij alle vormen van kunst bepaalt de kijker welke betekenis hij of zij eraan toekent.
Hier enkele quotes, vrij overgenomen van Internetfora, die de essentie van het nummer naar mijn idee goed weten te duiden. En die de onderhuidse verlangens waaraan het nummer appelleert mooi weergeven.
'This is what rock-n-roll is all about: redemption, hope of something better, maybe not here, but maybe down the road.'
'It is a song about experiencing what life has to give us. For the younger Springsteen (around the late 1970s) love, hope and redemption are down the road, you just have to take that risk, to leave the safely of familar surroundings to find your peace. 'I'm just a scared and lonely rider, but...'. Most of Springsteen's songs revolve around these ideals, but no other song really brings it out like Born to Run. I'd say it is the definitive Springsteen song.'
'It's pure rock and roll, escapism: dreams and searching for them.'
'In the day we sweat it out on the streets of a runaway American Dream':
'The American Dream is to own a house; to have a place of your own, a place where you belong. But, the price of that dream is usually a 30-year mortgage, tying you to a place, and a job, and so this dream is somewhat compromised - trading in the freedom of youth for a lifetime of conformity and repetition for pursuit of that 'dream'.'
'Everybody's out on the run tonight but there's no place left to hide.'
'A metaphor for being trapped. Everyone hops in their cars and goes cruising, but they aren't really going anywhere, just expressing subconsciously their urge to get out, and wherever they go, they see people just like themselves, trapped just like they are.'
'Born to Run has changed over time from being an escapism song about two people trying to find their way in life to a song about two people simply trying to find their way home.'
'It is about leaving. its about being ready to leave a pointless existance to find meaning in life.'
