'De overeenkomst tussen alles geloven en niets geloven, is dat je in beide gevallen niet hoeft na te denken.' Alfred Korzyb


Het is een zonnige donderdag in Juni. Aan het einde van de middag heb ik geen zin meer om te werken en ga nog even naar een bos in de buurt. Gewoon lekker ontspannen een stukje lopen en zuurstof happen. De geuren, kleuren en geluiden van het bos tot mij nemen.
Mijn bosbezoek verloopt echter heel wat minder ontspannen dan gepland. Direct nadat ik het bos betreed start een ware terreur doordat een flinke insectenpopulatie al zoemend en stekend mijn boswandelstress tot ongekende hoogte weet te brengen.


Deze weinig opzienbarende gebeurtenis wordt interessanter wanneer we er door de bril van The Secret naar kijken: volgens The Secret heb ik dit insectenballet namelijk zelf aangetrokken!
Of zoals Bob Proctor in niet mis te verstane woorden in de film The Secret zegt:
'EVERYTHING in your life you have attracted, accept that fact. It's true. It always works. It works every time, with every person.'
 

The Secret was een van de grote hypes in 2007. Zowel de film als het gelijknamige boek, stonden maandenlang hoog in de lijstjes van de best verkochte titels.
Zelf heb ik alleen de film gezien. Die was goed gemaakt, zoals alleen de Amerikanen dat kunnen. Extra spannend maakte het mystieke karakter en de charismatische sprekers het zodat je er als vanzelf een beetje in wordt meegezogen.
Om de boodschap kracht bij te zetten worden zo’n beetje alle grote namen uit de geschiedenis erbij betrokken: Plato, Beethoven, Einstein en Boeddha. Ze wisten ervan. Met zulke vooraanstaande kenners van ‘het geheim’ moét het haast wel iets zijn.


The Secret past in een bredere stroom aan zelfhulpboeken en cursussen die er vanuit gaan dat je zelf je eigen werkelijkheid creëert. The Secret gaat hierbij zo ver dat het de ultieme maakbaarheid van het leven belooft: 'We all work with one infinite power.' Alles, maar dan ook alles, is mogelijk.


De film kan (ietwat kort door de bocht) worden samengevat in 3 stappen:
1. Vraag
2. Geloof
3. Ontvang


Stap1, het ‘vragen’, gebeurt door middel van je gedachten. Het inbeelden (visualiseren) en invoelen van wat je graag wilt hebben.
Stap 2, het geloven, komt neer op vertrouwen hebben dat hetgeen je in stap 1 hebt gevraagd ook echt gaat komen. 
In stap 3, het ontvangen, word de bestelling vervolgens keurig afgeleverd met dank aan ‘het universum’. De kosmos wordt hiermee bijna een soort van mega-Wehkamp-catalogus waaraan je alles wat je maar kunt bedenken kunt vragen. Mooi toch?!


De werking van dit hele proces wordt toegeschreven aan ‘The Law of Attraction’ (deze wet is tevens The Secret). De Wet van Aantrekking zorgt ervoor dat je datgene waar je het meeste aan denkt ook automatisch in je leven krijgt. Je trekt mensen, gebeurtenissen en omstandigheden volgens de The Law of Attraction (LOA) zelf naar je toe. 

The Secret en gezond verstand
Een grote groep mensen zal bij bovenstaande beschrijving van wat The Secret omvat al zijn afgehaakt. Het bestelmechanisme komt vaak niet overeen met bestaande geloofsystemen of overtuigingen. Ook de soms harde werkelijkheid lijkt vaak niet overeen te komen met de maakbaarheid die The Secret belooft.


Wanneer je The Secret met gezond verstand benaderd, staan ook de nodige signalen op rood:
allereerst pretendeert de film een nieuw geheim te onthullen terwijl er al boekenkasten vol over The Law of Attraction (LOA) zijn geschreven. Een film/boek dat een groot geheim gaat brengen, maar om te beginnen is het geheim helemaal niet nieuw en ook geen geheim. Niet zo goed voor de geloofwaardigheid.
Verder wordt er in de film de suggestie gewekt dat er geheime genootschappen en diverse hoogwaardigheidsbekleders op de hoogte waren van The Secret en deze voor het volk achterhielden. Dit wordt verder totaal niet uitgewerkt of toegelicht en lijkt dan ook maar één doel te hebben: namelijk om de film een sensationeel sausje geven.

Ook flirt de film soms op dubieuze wijze met de wetenschap. Bijvoorbeeld: 'It has been proven scientifically that an affirmative thought is hundreds of times more powerful than a negative thought.' Kan ik wellicht een referentie krijgen naar betreffend wetenschappelijk onderzoek? 

De makers van de film lijken zelf ook niet helemaal congruent te leven met de ongekende mogelijkheden die ze zelf in The Secret beloven. Een voorbeeld:
The Secret laat een fragment zien waarin alleen al het visualiseren van een inkomende geldstroom voldoende is om in plaats van rekeningen, cheques in de brievenbus te krijgen! Dat de werkelijkheid op zijn minst iets genuanceerder ligt wordt alleen al duidelijk door het gegeven dat de meeste sprekers in de film hun geld verdienen met: The Secret.
Als het manifesteren echt zo simpel is dan zou ik voorstellen dat de meesters in The Secret hun inkomen zelf iets creatiever gaan 'visualiseren', in plaats van geld te verdienen met al die Secret-lezingen, Secret-cursussen, Secret-DVD’s, etc. Het zou toch mooier zijn om mensen te helpen door de kennis van de LOA gratis te verspreiden!?


Nu kun je het ‘cheque-verhaal’ natuurlijk ook benaderen als metafoor (alhoewel de film dat zelf zeker niet doet). Een metafoor in de zin dat een mindset van financiële overvloed deze overvloed ook aantrekt. Maar ook wanneer je in bredere zin met logica naar The Secret kijkt is de belofte van de LOA nogal ongeloofwaardig.
Wat mij betreft is de volgende simpele redenering op zijn plaats:
Als The Secret zijn pretenties waarmaakt, dan kan het, nu 'het geheim' bekend is, haast niet anders dan dat binnen korte tijd iedereen 'into The Secret is'. Succes werkt immers aanstekelijk en wanneer je ziet hoe je buurman na enkele maanden The Law of Attraction toepassen het ene na het andere succes boekt dan, Juist ja.


The Secret en de verboden vragen.
Het idee dat je geheel vrij bent in het ‘creëren van je eigen werkelijkheid’, ongeacht je uitgangssituatie of herkomst ('It always works. It works every time, with every person'), roept bij mij veel vragen op.
Stel, je bent verlamd tot aan de borst maar wil graag een keer op de Olympische Spelen aan polstok hoogspringen meedoen. Of je bent een tot levenslang veroordeelde gevangene. Kan je dan via positief denken en goed visualiseren eventjes een nieuw leven creëren?

Ook de impliciete boodschap dat je volledig zelf verantwoordelijk bent voor hetgeen je gecreëerd hebt gaat mij een brug te ver:
Stel je wordt als aidsbaby in Afrika geboren. Heeft deze in de baarmoeder dan even niet goed op positieve gedachten gelet? Of het meisje dat op 13-jarige leeftijd bruut wordt verkracht en daardoor een trauma ontwikkeld: was deze vrijwillig? En hoe zit het met het aantrekken van groepsgebeurtenissen, zoals de effecten van de Tsunami?


In mijn ogen zijn dit redelijke ‘gezond-verstand-vragen’ Het zijn echter vragen die door de makers van The Secret als te negatief worden gezien en deze mogen dan ook niet worden gesteld.
Ik bekeek The Secret eind 2006 voor de eerste keer online via www.thesecret.tv. Na afloop nam ik een kijkje op het forum op de site. Hier was net een artikel geplaatst met als voornaamste vraag of er dan niemand sceptisch was. De schrijver stelde vergelijkbare vragen zoals ik hierboven doe. Toen ik de volgende dag nieuwsgierig keek wat er voor een reacties op zijn artikel waren kon ik het gehele artikel niet meer vinden.
Later in de week keek ik nogmaals goed of ik het artikel niet over het hoofd had gezien en zag dat er inmiddels een forumdiscussie gestart was over het verdwenen artikel. Iemand anders had het ook opgemerkt en vroeg zich af waarom het niet meer te vinden was. Na lang aandringen schreef de beheerder van het forum dat dit artikel verwijderd was omdat het artikel te negatief was en dus niet in lijn met het positief denken van The Secret.
Tja.


The Secret en de leemtes
Los van vragen rondom de waarheid, de reikwijdte en universele toepasbaarheid van The Secret zijn er ook de nodige praktische vragen waar The Secret geen antwoord op geeft.
Zo kan ik me ‘visualisatieconflicten’ in de praktijk voorstellen. Bijvoorbeeld: de Ajax supporter visualiseert de triomf op aartsrivaal Feyenoord maar stel dat de Feyenoord supporter andersom een royale zege voor Feyenoord in gedachten haalt.
Interessant zijn ook de ethische aspecten: stel bijvoorbeeld dat ik een nieuwe leuke buurvrouw krijg. Ik visualiseer haar mijn huis binnen waarbij mijn 'bestelling' begint met een goed gesprek om daarna te eindigen met een wilde avond op mijn slaapkamer.
Stel dat dit werkelijk zou werken, dan is het natuurlijk de ethische vraag of mijn buurvrouw een vrije wil heeft en of ik daarin inbreek met mijn gedachtes.
Het lijkt me (vooropgesteld dat het zou werken) niet erg sjiek. Ik vermoed dat de LOA-goeroes in deze casus mij zouden zeggen dat er niets mis mee is om een leuke dame op de koffie te denken, maar dat ik deze dan zelf naar mijn wensbeeld moet creëren. En hier wringt direct de schoen. Ik wil in bovengenoemd voorbeeld geen abstracte vrouw, ik wil mijn nieuwe leuke buurvrouw. Deze heb ik helder op het netvlies en zo kan ik mijn bestelling ook duidelijk plaatsen. Sterker nog: ik had haar in abstracte zin nooit zelf kunnen verzinnen. En dat is nu juist het leuke van het leven, dat het leven je vaak verrast met een werkelijkheid en een schoonheid die ik zelf niet had kunnen bedenken. Een dilemma dus.
Dit soort praktische hoe-doe-ik-het-vraagstukken worden in The Secret niet behandeld.


De Secret en geloof
Ondanks al mijn vragen en vraagtekens zou ik The Secret tekort doen door het als flauwekul of zelfs spirituele zwendel af te doen. Ik denk ook niet dat je het gedachtegoed te rationeel moet benaderen. Wanneer de rede eindigt, neemt geloof over en geloof is denk ik precies waar het in The Secret om draait. Geloof in de kracht van positief denken (gedachtenkracht), geloof in een universum waarin nooit zomaar iets gebeurd, geloof in je eigen creatiekracht, geloof in jezelf etc.
De Law of Attraction is dan ook geen exclusief domein van The Secret, maar je vind de wet in een groot aantal spiritueel getinte boeken terug. Deepak Chopra spreekt over het veld van ongelimiteerde potentialiteiten, Richard Bach beschrijft de wet in het boek ‘Illusies’ en Paul Coelho schrijft erover in zijn bestseller De Alchemist: 'Als je echt iets wilt bereiken, zal het hele universum samenspannen om ervoor te zorgen dat je je droom verwezenlijkt.' Zo zijn er waarschijnlijk duizenden boeken die wel iets van het gedachtegoed van de LOA omarmen.
 

En ja, ook ik geloof wel dat er een stukje Law of Attraction bestaat. Los van The Secret kent iedereen het fenomeen dat wanneer je lekker in je vel zit, de buitenwereld dit oppikt en anders op je reageert. Het nut van het positief benaderen van de wereld behoeft dan ook bijna geen betoog meer. Maar, ook al is dit voorbeeld iets zweveriger, ik heb ook wel eens de ervaring dat mij op soms wonderlijke wijze cadeautjes toevallen, waarbij de timing enige vorm van regie lijkt te verraden. The Law of Attraction in actie? Zou zomaar kunnen!

De Secret en marketing
The Secret is in elk geval een schoolvoorbeeld van succesvolle marketing. De publiciteitsmachine zorgde vooraf al voor hoge verwachtingen. Ook de invloed van TV-icoon Ophrah Winphrey is in Amerika niet te onderschatten (Oprah heeft The Secret omarmd en haar succes in het leven toegeschreven aan het toepassen van de LOA). Het schijnt dat elk boek dat bij Ophrah wordt aangeprezen zelfs per definitie een bestseller wordt.

Zoals een goede hype betaamt zijn er ook vele partijen die daar op meeliften. In een hoog tempo kwamen boeken op de markt met titels als: 'Het geheim van The Secret', 'The Real Secret', 'The Secret Workbook', etc. Uiteraard heb ik deze allemaal gelezen om enigzins verantwoord dit stukje te kunnen schrijven. En de schrijvers die met hun Secret-boek succesvol zijn, danken dit succes vrijwel zonder uitzondering aan het feit dat ze het boek in lijn met het gedachtegoed van The Secret hebben geschreven. Zelf zie ik weinig verschil met het op een meer 'aardse' manier meeliften op een goed opgezette hype. Zoals de fabrikant van voetbalplaatjes meelift op de tamtam rondom een groot voetbal event. Of zoals in de tijd dat de Tokkies 'hot' waren, er allerhande spin-offs rondom deze minder aangepaste familie op de markt kwamen. Maar is de The Secret een briljant marketingconcept? Dat zeker!
 

The Secret en de conclusie
The Secret is hoe dan ook een heel interessant fenomeen. Alleen al de polarisatie die de film oproept tussen voor- en tegenstanders is ronduit fascinerend (beoordelingen op sites als Amazon.com zijn veelal ofwel lyrisch, ofwel super afbrekend, er zit weinig tussenin).
De film inspireert me in elk geval weer eens om na te denken in hoeverre je zelf je leven vorm kan geven. Ik geloof zelf in elk geval niet in ultieme maakbaarheid zoals The Secret deze predikt. Zo waren er volgens mij op de zonnige donderdag in Juni gewoon veel insecten in het bos, simpelweg omdat er veel insecten in het bos waren. Maar dan nog kun je daar zelf actie op ondernemen (en in mijn geval gewoon de boswandeling beëindigen). Of zoals George Parker dat mooi verwoorde op één van zijn podcasts: 'Al heb je wellicht de weersomstandigheden niet in de hand, je kunt wel het roer in handen nemen, dan bestuur je in elk geval het schip.'
'The Law of Attraction is always working, whether you believe it or understand it or not.' Misschien is het ook maar beter dat ik er niet helemaal in geloof. Want stel dat The Secret echt altijd en overal zou werken, dan wordt het leven ook wel een beetje saai. Ik visualiseer een paar miljoen en een paar weken laten is deze al op mijn bankrekening bijgeschreven. Dan word het leven net zo spannend als een voetbalwedstrijd waarbij de uitslag al van tevoren vaststaat.
Nee, dan kies ik liever toch voor het mysterie met alle ongemakken en verrassingen die daarbij horen.