'I learned the truth at seventeen
That love was meant for beauty queens
And high school girls with clear skinned smiles
Who married young and then retired.' At Seventeen – Janis Ian
De TROS zond gisteravond de laatste aflevering van het programma 'het mooiste meisje van de klas' uit. Een programma met een aardig format: presentator Jaap Jongbloed gaat op zoek naar de mooiste meisjes van de klas van toen en kijkt hoe ze nu terecht zijn gekomen.
Als liefhebber van schoonheid, en van vrouwelijk schoon in het bijzonder, leek het programma me een uitgelezen kans om eens heerlijk weg te zwijmelen. Om betoverd te worden door een blik en meegevoerd te worden in mooie verhalen. En zo nu en dan misschien zelfs wel een enkel 'Doreen-momentje' te pakken. Schoonheid kan immers een magisch effect hebben!
'Het mooiste meisje van de klas', alleen de titel is al veelzeggend. Het geeft subtiel aan dat het uiterlijk voor meisjes (en vrouwen) nog altijd een belangrijkere factor is dan voor mannen. Op de één of andere manier zou een variant als 'het mooiste jongetje van de klas' niet passen. Althans, ik krijg dan direct associaties van pyamafeestjes op landgoed Neverland alwaar Michael Jackson de mooie kinderen ontvangt voor een sleep-over. Maar dat zegt wellicht meer over mij dan over de titel...
Alle vrouwen zijn hoeren
Wat is er van de mooiste meisjes van de klas terecht gekomen?
Als er één conclusie naar aanleiding van het programma getrokken kan worden is het dat schoonheid werkt! Ergens hoopte ik nog een beetje dat een aantal van de mooiste meisjes teruggevonden zouden worden aan de rand van de samenleving. Bijvoorbeeld samen met een clochard, onder een verlaten brug, maar met een liefde die alles overstijgt. Maar helaas, mijn Disney-romantiek bleek in deze niet reëel. Vaak leek het meer clichématige liefdesmodel van toepassing, waarbij de rijke man het mooie meisje trouwt. Een model met de bekende klassieke mechanismen:
De schoonheid van het mooiste meisjes werkt als een magneet op de rijke man. Deze raakt op haar beurt weer geïmponeerd door de rijkdom, zijn status en de grootse ‘paleizen’. En daarmee is de liefdesdeal bezegeld. De jacht op schoonheidsprinsessen lijkt daarmee een exclusief domein voor de ’groten der aarde’. En de kikker staat buitenspel en wordt definitief verbannen naar de sprookjesboeken.
Een mooi(ste) meisje.
Tja, de mooiste meisjes van de klas horen nu eenmaal niet thuis in Hoogeveen of Almere maar zijn meer op hun plaats in Hollywood, Milaan, Dubai of een chique badplaats als Saint Tropez. Voor de volledigheid: Een van ‘de mooiste meisjes’ woonde gewoon in een rijtjeshuis in Gouda. Maar zij was na een verblijf in een harem van de Saoedische koninklijke familie lesbisch geworden (nee, ik verzin dit niet) en dus niet meer voor rijke koopmannen beschikbaar..
Veel van de mooiste meisjes zijn dus terecht gekomen in een wereld van glamour en leven in weelde en luxe. Op zich niets mis mee natuurlijk, als je het toch voor het kiezen hebt waarom dan niet ook de financiën goed op orde brengen? Maar met deze overduidelijke hang naar het grote geld volgt ook een wat wrange conclusie: schoonheid lijkt te koop!
In zijn laatste conference deed Youp van ’t Hek in een enigszins vergelijkbare context de uitspraak: 'Alle vrouwen zijn hoeren.' Een dergelijke uitlating van een cabaretier is natuurlijk vooral bedoeld om te provoceren maar geeft toch een beetje stof tot nadenken. Want hoewel elk mooiste meisje natuurlijk haar eigen verhaal heeft; het merendeel lijkt de emancipatiegolf een beetje te zijn ontgaan.
Maar goed, clichés kunnen alleen een cliché worden wanneer ze een voedingsbodem hebben en het gegeven dat mannen bankrekening en status inzetten om mooie meisjes te veroveren, is natuurlijk van alle tijden.
De lelijkste meisjes
De mooiste meisjes van de klas zijn dus vaak goed terecht gekomen en hebben in elk geval in materieel opzicht zo’n beetje alles wat ze kunnen wensen. Het doet bij mij de vraag oprijzen hoe het met het ‘lelijkste meisje’ van de klas is vergaan. Zou deze eenzaam en ongelukkig in een vervallen flatgebouw leven van een bijstandsuitkering?
Bij het kijken van de programmaserie kwam bij mij het liedje 'At Seventeen' van Janis Ian naar boven borrelen. Een prachtig ingetogen nummer maar met de harde observatie dat de liefde er niet is voor ‘ugly girls’. Het liedje roept bij mij beelden op van Amerikaanse highschools waar op Prom Night gestreden wordt om wie de King en de Queen worden. Het event waar de mooiste tieners elkaar vinden. Maar ook het event waar meisjes zoals Janis ontbraken en op hun kamertjes slechts de fantasie restte om een denkbeeldig vriendje te verzinnen.
Ik vrees dat het liedje van Janis Ian een behoorlijk waarheidsgehalte heeft. Mooi of lelijk zijn is nu eenmaal erg bepalend in de liefde en in bredere zin in het leven. En niet alleen voor vrouwen. Ik schreef al eens in mijn reisdagboek over studs en niet-compensabele koppen (zie artikel: Schoonheid en Lelijkheid).
De alom bekende Dr. Phil maakte ooit een goede uitzending over de effecten van lelijkheid. De Uitzending met de titel Pretty/Ugly wilde onderzoeken of ’good looks’ echt zoveel deuren openen in het leven (en andersom).
Zijn zoon Jay ging in de uitzending undercover op onderzoek om het leven als lelijk persoon te ervaren. Jay is qua ‘mooi zijn’ redelijk geslaagd (zeker gezien het genetisch materiaal van Dr. Phil als input). Maar voor de uitzending ging hij professioneel lelijk gegrimeerd de straat op.
De resultaten waren op zijn zachtst gezegd opmerkelijk te noemen. Zo was een vacature in één keer spontaan niet meer open toen lelijke Jay wilde solliciteren; mensen die hij aansprak om de weg te vragen negeerden hem botweg en een drankje wat hij wilde aanbieden aan een dame aan de bar werd op advies van de ober niet bezorgd. De dame was ‘bezet’ volgens de ober. De verborgen camera volgde vervolgens ook al deze acties maar dan in zijn normale looks. En ra-ra hoe kan het: de vacature was spontaan weer open, mensen op straat wilden Jay maar wat graag de weg wijzen en de dame aan de bar (die in het complot zat) was ook in één keer weer op de markt.
Schokkender wellicht was zijn persoonlijke ervaring. Jay bekende dat hij ondanks zijn korte en tijdelijke rol als ‘lelijk mens’ wat depressief begon te worden van alle negatieve feedback. En interessant is ook dat Jay dit zelf allemaal niet zo verwacht had omdat hij toch dezelfde Jay was die op dezelfde manier de buitenwereld benaderde.
Taboe
Ik blijf het opvallend vinden dat er rondom de negatieve gevolgen van een wat minder uiterlijk een enorm taboe hangt. De media besteden volop aandacht aan schoonheid en het mooier worden maar voor de meer ‘lelijke’ medemens is nauwelijks ruimte.
De Tv-serie Ally McBeal durfde het onderwerp geregeld aan te snijden maar was in die zin vrij uitzonderlijk.
De effecten van schoonheid, of het gebrek daaraan, zijn overal zichtbaar. Discriminatie op basis van uiterlijk gebeurt continu en we doen er bijna allemaal, bewust of onbewust, wel een beetje aan mee. Maar het mag niet volgens onze normen en waarden en zal daarom ook vrijwel nooit bij de naam genoemd worden. De eerste afwijzingsbrief voor een sollicitatie in de zin van '...hebben wij gekozen voor een kandidaat die er naar onze mening aantrekkelijker uitzag', moet nog geschreven worden.
Interessant in deze context vind ik dat ‘discriminatie’ op basis van intelligentie wel algemeen geaccepteerd is. Ik kan me nog goed een sollicitatieprocedure herinneren bij een bedrijf waar ik samen met een groot aantal andere kandidaten op dezelfde dag getest werd. De dag begon met een klassieke IQ-test en sollicitanten die de norm daarvoor niet haalden konden direct naar huis. En hoewel deze ’live afvalrace’ in mijn beleving vrij extreem was. Kandidaten afwijzen op een gebrekkige intelligentie is heel normaal en geaccepteerd. De meer filosofische vraag hierbij: waar zit het verschil met iemand afwijzen op basis van uiterlijke kenmerken?
Volgens mij zit zowel intelligentie als schoonheid grotendeels in de genen opgesloten en betreft het een ’gift’ die je meekrijgt bij je geboorte. De vraag waarom iemand beoordelen (en afwijzen) op basis van intelligentie wel mag en op basis van uiterlijk niet vind ik in die zin wel interessant. Het lijkt erop dat we bepaalde kwaliteiten meer aan een persoon toeschrijven dan andere. Maar ik geloof daar niet zo in. Marco van Basten kon met name zo goed voetballen omdat hij het talent ‘gekregen’ had. Albert Einstein was ietsje intelligenter dan ik ben omdat hij genetisch beter basismateriaal heeft meegekregen, etc. Je kunt kwaliteiten ontwikkelen, maar ze zijn naar mijn idee gegeven. Maar dit terzijde.
Elk voordeel heb z’n nadeel
Voordat de lelijkere mensen bij het lezen van dit stukje in een depressie raken of mogelijk zelfs boos worden: de vraag is of lelijk zijn zo erg is? Mooi zijn heeft ook nadelen!
Zo hebben de mooiste meisjes van de klas vrijwel nooit rust en zullen er altijd jagers zijn die hun prooi lastig vallen. Daarbij is het altijd weer de vraag of de jager uit is op de verpakking of dat er interesse is in het totale pakket. En voor de partners van de mooie meisjes geldt weer de oude wijsheid 'een mooie vrouw heb je nooit alleen'.
Binnenkort mijn nieuwste aanwinst?
Belangrijker nog is dat door het mooi zijn bepaalde andere kwaliteiten waarschijnlijk minder ontwikkeld worden. Wanneer iedereen je geweldig vindt en je alles aan komt waaien is dat doorgaans niet erg goed voor de ontwikkeling van empathisch vermogen. En waarom zou je gaan studeren als de helikopter van de koning je al op jonge leeftijd van het schoolplein komt halen? Als de schoonheid op latere leeftijd vermindert kunnen andere kwaliteiten toch handig zijn...
Je kunt je dan ook de vraag stellen of Janis Ian ooit zulke mooie nummers had kunnen schrijven als zij op jonge leeftijd niet geïnspireerd was door een eenzame avond op haar kamer. Was ze heel mooi geweest dan had ze wellicht als prom queen de prom king gestrikt om vervolgens married young and retired verveeld achter de geraniums te belanden. En daar waar de mooiste meisjes van de klas mij eigenlijk nauwelijks wisten te boeien, zo kunnen de juweeltjes van Janis Ian mij nog altijd kippenvel bezorgen. Wellicht is het dus voor iedereen de kunst om er met het gegeven basismateriaal het beste van te maken!
Dit neemt niet weg dat ik inmiddels een 40-er ben en dat mijn midlifecrises snel dichterbij komt. Tijd dus om snel dure auto’s te gaan kopen, een paleis te regelen en vervolgens met mijn gloednieuwe helikopter de mooiste meisjes van het schoolplein te gaan plukken. Ik heb er zin an!
At Seventeen - Janis Ian
I learned the truth at seventeen
That love was meant for beauty queens
In high school girls with clear skinned smiles
Who married young and then retired
The valentines I never knew
The Friday night charades of youth
Were spent on one more beautiful
At seventeen I learned the truth
And those of us with ravaged faces
Lacking in the social graces
Desperately remained at home
Inventing lovers on the phone
Who called to say come dance with me
And murmured vague obscenities
It isn’t all it seems
At seventeen
A brown eyed girl in hand me downs
Whose name I never could pronounce
Said, Pity please the ones who serve
They only get what they deserve
And the rich relationed hometown queen
Married into what she needs
A guarantee of company
And haven for the elderly
Remember those who win the game
Lose the love they sought to gain
Indebentures of quality
And dubious integrity
Their small town eyes will gape at you
in dull surprise when payment due
Exceeds accounts received
At seventeen
To those of us who knew the pain
Of valentines that never came
And those whose names were never called
When choosing sides for basketball
It was long ago and far away
The world was younger than today
And dreams were all they gave for free
To ugly duckling girls like me
We all play the game and when we dare
To cheat ourselves at solitaire
Inventing lovers on the phone
Repenting other lives unknown
That call and say, come dance with me
And murmur vague obscenities
At ugly girls like me
At seventeen
Tja wat is mooi? Heel subjectief volgens mij hoe een ieder dit beleeft, net als lelijk overigens. En mooie mensen kunnen er lelijk uitzien of zich lelijk voelen, waardoor ze hun schoonheid niet uitstralen. Echte schoonheid is naar mijn mening een combi tussen innerlijke en een vorm van uiterlijke schoonheid, mooi zijn. En ik denk ook dat 'lelijke' mensen er mooi uit zouden kunnen zien als zij dat zouden willen of er de moeite voor zouden doen.
Cindy
25-02-2008 | 01:02:08
Hoi Cindy,Ik zou het alleen al om redenen van politieke correctheid graag met je eens zijn maar zie dit toch iets 'zwarter'.Het onderzoek met Jay die met exact hetzelfde innerlijk, exact dezelfde benaderingswijze en energie maar in een andere verpakking een extreem andere respons kreeg geeft inzicht in de directe invloed van het buitenkantplaatje.Want ik neem aan dat je met het zinnetje:"En ik denk ook dat 'lelijke' mensen er mooi uit zouden kunnen zien als zij dat zouden willen of er de moeite voor zouden doen" niet bedoelt dat deze 101 corrigerende schoonheidsoperaties moeten ondergaan, toch?
Karel
25-02-2008 | 10:34:29
Ja we verschillen zeker van mening. Jij kijkt meer naar het uiterlijke plaatje en laat innerlijk in je verhaal niet echt meespelen. Naar mijn idee is het dus echt de combi van beiden. En nee hoor bedoelde geen plastische chirurgie, maar wel bijv. met mooie kleding en make-up kun je een hoop verfraaien. Je ziet wel eens van die makeovers op TV, dan wordt er met een andere haarcoupe, make-up en kleding verfraaid. Dat is misschien wat té, maar een uiterlijk is zeker niet alleen wat het is. Deze is zowel positief en negatief (is dus subjectief) te beinvloeden.
Cindy
26-02-2008 | 23:30:03
Zelden zag ik een mooier voorbeeld van de uitdrukking "stille waters, diepe gronden". Ik kwam hier toevallig terecht en heb geboeid je gedachtegoed gelezen. Maar met bovenstaande log had je me helemaal. Mijn lijflied, dat ik als puisterige puber tevergeefs van buiten probeerde te leren. Met de vingers op de pauzeknop van de cassetterecorder. Het Engels was pittig, maar de belangrijkste passages begreep ik maar al te goed, als (één van de) lelijkste meisje(s) van de klas. Hoe het de lelijke meisjes is vergaan, vroeg je je af. Dit meisje vond haar grote liefde in de studentenflat (best cliché. Voor haar was het liefde op het eerste gezicht. Voor hem niet, we hebben het per slot van rekening over lelijke meisjes. Hij behoorde tot de mooiste jongens van de klas, maar was te veel een "brain"man om zich dat te realiseren (een knappe nerd, voor zover dat niet paradoxaal is). Zij compenseerde zich suf met intelligentie en karakter en zo hengelde ze haar WAUW-man binnen: Aantrekkelijk, zeer intelligent, lief, begripvol en niet geïnteresseerd in uiterlijkheden, status en materiële zaken. We zijn al jaren zeer gelukkig getrouwd, zitten intellectueel gezien op exact dezelfde golflengte, hebben kinderen en genieten samen van de immateriële dingen van het leven, al hebben we financieel ook niks te klagen. Ik heb het geweldig getroffen.Maar toch..... wat had ik graag geweten hoe het voelt om een WAUW-vrouw te zijn. Type Elaine of Doreen. Of type mooiste meisje van de klas. Niet vanwege die helikopter of dat paleis in Dubai. Daar heb ik niks mee. Maar om mannen als een blok voor je te zien vallen, om op handen gedragen te worden, om interessant gevonden te worden zonder dat je daar iets voor hoeft te doen. Maar dan had ik misschien niet het type man gevonden dat ik nu heb. Gelukkig heb ik nooit hoeven kiezen tussen beauty en brains. (Even voor de duidelijkheid: hiermee wil ik niet zeggen dat dat elkaar uitsluit. Er zijn vrouwen zat die het alletwee hebben, grrrr).Jeetje, wat jij losmaakt met je Kareliaans Gedachtegoed en met het filmpje van At 17!
Ophélie
28-02-2008 | 14:37:57
Die knipoog had daar niet moeten staan. Ik gruwel van smilies.
Ophélie
28-02-2008 | 14:40:26
Voor alle duidelijkheid.Het artikel is met name geschreven in de rol van observator: "ik zie..."De motivatie: mijn fascinatie naar het taboe rondom wat ik zie en wat iedereen kan zien.Voor Janis Ian heb ik (en dat kan alleen in hoofdletters) GROOT RESPECT omdat ze hetgeen ik zie vanuit een heel kwetsbare positie durft te beschrijven en te benoemen. Dat getuigt van heel veel lef. Even uit de rol van observator: Ja, ik ben zelf (heel?) gevoelig voor schoonheid. Ik herken en erken dat. En ook al vind dat zelf niet altijd eerlijk: ik neem het mezelf niet kwalijk. Het zit in mijn systeem. Net zoals ik gevoelig ben voor kou en alles beneden de 20 graden koud vind. De reactie op schoonheid is een primaire, bijna Pavlov-achtige reactie. Eventuele klachten daarover indienen in 3-voud bij de schepper ;-)En ja, Cindy je hebt helemaal gelijk dat wat mooi is subjectief is, dat het innerlijk doorstraalt in het uiterlijk, etc. Zo heb ik zelf als medium-mooi-lelijk ook mijn periodes van woeste aantrekkelijkheid waarbij de feromomen blijkbaar op kilometers afstand zijn op te pikken (helaas niet al te vaak overigens...) Maar het bijna wetenschappelijk 'Jay onderzoek' liegt er niet om... En Ophelie. Jouw verhaal: Het geeft mij weer wat meer vertrouwen in een soort van rechtvaardigheid in het universum dat juist jij een WAUW-man te pakken hebt. Chapeau, het is je gegund. Geniet ervan! En een dagje (of jaartje) Doreen of Elaine zijn is natuurlijk een heerlijk aandachtsdouche. Maar types als Doreen en Elaine vallen vaak weer voor de intrigrerende, mooie maar 'foute man' die na de prooi geschoten vreemd gaat, of gaat slaan, etc. Zo is alles weer een beetje in balans!?
Karel
28-02-2008 | 20:42:09
Volgens mij was er niets uit balans. Wel goed lezen he. Als ik schrijf: met bovenstaande log had je me helemaal, dan is dat misschien iets te letterlijk vertaald uit het Engels. 'You had me' in de zin van: je had mijn aandacht en interesse te pakken. Ik vind jouw observaties intrigerend en oprecht. Niets dan waardering daarvoor. Mijn stukje was ook zeker niet bedoeld als verdediging, meer als antwoord op de vraag 'hoe is het de lelijke meisjes vergaan'. Nu een interessante vraag. Heb je na het lezen van mijn reactie een beeld gevormd en beinvloedt dat je mening?Ophelie
Ophélie
28-02-2008 | 21:11:03
Hoi Ophélie,De "voor alle duidelijkheid" was meer een reactie op Cindy's opmerking "Jij kijkt meer naar het uiterlijke plaatje en laat innerlijk in je verhaal niet echt meespelen". Ik wil daarmee aangeven dat ik in het artikel met name geprobeerd heb redelijk objectief naar het fenomeen te kijken. En daar niet direct mijn eigen reactie op schooheid in te betrekken.Dus nee hoor ik heb je stukje goed gelezen, ook tussen de regels door. De toon was helemaal goed en je verhaal helder en mooi omschreven. En je hebt duidelijk goede blogresearch gedaan door namen als Doreen en de WAUW-vrouw te noemen ;-)En of mijn beeld veranderd is? Elk verhaal en elk mens is uniek. Mijn beeld is een mix van realisme, zwarte humor en het optimisme van de onverbeterlijke romanticus en ik geloof in alle drie! In algemene zin denk ik wel dat het het voor een 'lelijk mens' (oei wat een eng woord) het leven wel wat moeilijker is, net zoals dat is voor iemand die minder slim is, die een zwakke gezondheidheid heeft, etc. Maar dat zegt niets over individuele personen en 'moeilijker' betekent vaak ook een uitdaging.
Karel
29-02-2008 | 10:02:19
Dit wordt dan toch je record-log wat reacties betreft. Tot nu toe is er eigenlijk niet zo veel op je logs gereageerd. Als je echter een web-log begint en daar lange persoonlijke betogen en observaties op lezers loslaat, dan wil je toch ook wat interactie of niet? Ik zal met een volgende reactie wachten op een nieuwe log. Een geruststelling: lelijke eendjes worden groot en dan.... maar dat sprookje hoef ik je vast niet uit te leggen.
Ophélie
29-02-2008 | 21:50:17
De meeste reacties vinden 'offline' plaats (mondeling of per rechtsreekse e-mail). Dus ja, de online discussie in het publieke domein is inderdaad wat magertjes. Wat waarschijnlijk ook gewoon aangeeft dat de stukjes daarvoor blijkbaar onvoldoende prikkelen!? Maar binnenkort komt een item over SEX (zo'n beetje het enige onderwerp wat echt een brede doelgroep interesseert) dus wie weet dat dan... ;-)
Karel
02-03-2008 | 14:25:40
"Beauty is in the eye of beholder"Onder het oppervlak van commercie vinden we gelukkig nog mensen, relaties en momenten die verder gaan dan wat je in eerste instantie ziet, en waaraan je je kan onttrekken, ondanks de levenslange conditionering van het 'systeem'.In bovenstaande vind je ongetwijfeld wel weer wat inspiratie voor een aardig betoog, Karel? Ray
Mooi gesproken Raymond! En voor de kijkers thuis: Raymond is voor zover ik dat kan/mag beoordelen een behoorlijk 'mooie man' en heeft ook een 'mooie vrouw'... Maar dat terzijde ;-)
Karel
05-03-2008 | 12:45:46
' Alle vrouwen zijn hoeren' , het kan zijn dat Youp van 't Hek het ook zei, maar het was Hans teeuwen die er eerder mee was. En voor hem weer anderen.
Waarvan akte. Hans Teeuwen is overigens eervol gequote in het artikel 'het einde der tijden'. Dat dan weer wel!
Karel
30-03-2008 | 11:50:53
Hi karel,
Dat uiterlijk een grote rol speelt in deze samenleving, op welk vlak dan ook, weet iedereen wel denk en verwacht ik. Ik heb het zelf ergens (letterlijk) "aan de lijve ondervonden". Ik ben gedurende de perioden van zwangerschap en borstvoeding vrij stevig geweest (mn hormonen zogen alles aan wat maar kon) en dat 4x op rij. Na de laatste "worp & zoog" trok het lijf zich langzaamaan weer helemaal rimpelloos glad (dat is al bijzonder op zich vind ik). Gek genoeg...ook in de perioden dat ik "zwaar" was (lees: boven de 100 kg, maar wel in proportie, dus de verhoudingen klopte) kreeg ik positieve aandacht van mannen...nu ik "lichter" ben (lees: 65 kg, nog in proportie) krijg ik opeens aandacht van "andere" vrouwen, namelijk de strakke, (op)getutte, aan het schoonheidsideaal voldoenende vrouwen...
Ik vond het shocking om te constateren! Ik wil graag naar de mens als geheel kijken, lang/kort, dun/dik, blond/zwart, etc/etc... pas als je een tegenstelling in het schoonheidsideaal hebt gekend weet je echt dat het zo werkt...jammer....maar feit!
Lenja
29-10-2009 | 12:09:36
Overigens: wat geldt voor minder mooie meisjes, geldt ook voor minder rijke/minderstatusvolle mannen... zij krijgen minder aandacht, minder vrouwen , minder liefde etc etc.