'Het wonder blijft bestaan
zolang je niets verklaart
Dat zegt de tovenaar.'
- De Tovenaar, Stef Bos (1997)

Enkele weken terug vond ik op een weblog een artikel over een ’rijstexperiment’.

Het experiment is eenvoudig. Kook rijst, laat deze afkoelen en verdeel deze over twee potten. De ene pot krijgt een etiket met lieve woorden en de andere een etiket met woorden met een negatieve lading. De ’lieve pot’ spreek je vervolgens dagelijks met liefde toe, de andere pot krijgt dagelijks een aantal uitbranders. Het verschil tussen de rijst in beide potten zou weldra zichtbaar worden.


Eerlijk is eerlijk: bij het idee om met liefde tegen een potje rijst aan te praten denk ik al snel aan een persiflage van Jan Wolkers in Koefnoen. Of aan een interview waarin Jack Spijkerman een ’vage gast’ in zijn programma voor de gek houdt.
En toch... de beschrijving op de site leek integer en serieus. Ik kon me niet bedenken waarom de auteur zoiets zou verzinnen.


De nieuwsgierigheid won: ik kocht bij Blokker twee gloednieuwe wekpotten, kookte een builtje rijst en maakte mijn etiketten.
De enige manier om het experiment een eerlijke kans te geven was om deze zo authentiek mogelijk uit te voeren. Nu moet ik bekennen dat aardig doen tegen een pot met rijst mij nog niet meeviel. Binnen mijn huidige referentiekader is dat immers niet een erg gangbare activiteit.
Om toch iets van echte positieve energie over te brengen, behandelde ik de ’lieve pot’ een beetje zoals mijn kat. Ofwel: praten met een raar stemmetje (zoals wij mensen dat ook wel tegen baby’s doen), maar wel met een bepaalde affectie.
Het schelden op de andere pot ging mij overigens heel wat beter af (zou dat iets over mijn persoon zeggen?). Elk moment van negatieve energie (vervelend telefoontje, humeurdipje, etc.) werd gebruikt om deze pot er eens stevig van langs te geven. Ja, deze pot heeft het aardig voor de kiezen gehad.

Het resultaat
Mijn verwachting was dat het experiment bij mij zou mislukken. Met name omdat ik niet echt geloofde dat de etiketten en/of mijn aandacht invloed zouden hebben. En als ik al verschillen verwachtte zouden deze vast dermate vaag zijn dat er geen eenduidige conclusie aan verbonden zou kunnen worden. 

	Rijstpotten op de standplaats in de keuken. (klik op foto voor vergroting)

De realiteit pakte anders uit. Al na een dag of vier begon het verschil tussen de potten duidelijk zichtbaar te worden. De eerste schimmelvorming en verkleuring van de rijst in de ’negatieve pot’ was een feit. Als wetenschapper wisselde ik natuurlijk direct de plaatsen van de potten om de invloed van de positie uit te sluiten, maar het proces was niet te stuiten. Na een week was de slecht behandelde rijst al groen aan het worden, de rijst uit de lieve pot nog stralend wit.


De voor mij toch wel verassende resultaten van mijn rijstexperiment heb ik voorzichtig in mijn vrienden/kennissenkring bekend gemaakt.

Daar waar een bijzonder 'liefdesproject'  als de WAUW-vrouw mijn vrienden op het puntje van de stoel kreeg, werden de bevindingen van het rijstexperiment vrij terughoudend ontvangen.
Van voorlopige ontkenning van de resultaten ('Als je de proef vaker herhaalt kun je er misschien iets van zeggen') tot redeneringen als: 'Volgens mij heb je gewoon 50% kans' (dit lijkt me niet, het is geen kop-of-munt-experiment. Het rottingsproces in de potten zou zonder reactie op de positieve of negatieve aandacht gelijk op moeten gaan).

Ook waren er meer open reacties ('We zien wat we geleerd hebben te zien en al het andere filteren we uit onze waarneming...'). Maar ook bij deze meer open benadering had ik niet het gevoel dat er ook een bereidheid bestond om deze ’filtering’ te willen wijzigen. 


Het wat magere enthousiasme in de reacties kan ik goed begrijpen. Net zoals de resultaten van het rijstexperiment botsen met mijn wereldbeeld, doen ze dat ook bij de meeste van mijn vrienden en kennissen. Wanneer er informatie komt waarmee je je wereldbeeld mogelijk moet bijstellen is dat niet altijd even prettig of wenselijk. Hoe onvolledig en onvolkomen het beeld ook is over hoe de wereld in elkaar steekt, het is wel het fundament waarbinnen je je dagelijkse activiteiten hebt ingekaderd. En net zoals een gelovige niet graag hoort dat god niet bestaat of een zeeman niet blij wordt van de mededeling dat de aarde toch niet rond blijkt te zijn, zo zullen veel mensen in onze westerse cultuur niet direct vrolijk worden van rijst die gaat schimmelen nadat deze wat nare woorden naar zich heeft toegeslingerd gekregen.

Fotoshoot rijstpotten na 3 weken. (klik op foto voor vergroting)

Vragen, vragen, vragen...
Boven alles roept het rijstexperiment bij mij veel vragen op:
Als water reageert op woorden, gedachten of emoties, wat is dan de betekenis die je daaraan moet geven? Welke consequenties heeft dat? 
En waarom vind je het rijstexperiment alleen maar terug in de periferie van ’vage fora’ op Internet of op sites van mensen die door de wetenschap niet serieus worden genomen? Het experiment is eenvoudig uit te voeren, tastbaar en reproduceerbaar. Voor een serieuze wetenschapper dus eenvoudig via empirisch onderzoek aan te tonen! Waarom is het rijstexperiment dan nog niet door de ’serieuze wetenschap’ omarmt en bewezen zodat deze kennis gemeengoed wordt?
Kortom: wordt het niet de hoogste tijd dat de wetenschap dit verhaal oppakt?


Voor nu geef ik in elk geval de tip om een beetje aardig te zijn tegen het restje rijst dat na de maaltijd in de koelkast wordt opgeborgen. Dat komt de houdbaarheid in elk geval ten goede ;-).


P.S. Voor mensen die het rijstexperiment willen reproduceren heb ik hieronder een beschrijving van de door mij gevoerde werkwijze toegevoegd.